4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’ nun 56’ ncı maddesinde dernekler, gerçek veya tüzel en az yedi kişinin kazanç paylaşma dışında belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, bilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları, tüzel kişiliğe sahip kişi toplulukları olarak tanımlamaktadır. TMK.m.59’ a göre dernekler; kuruluş bildirimini, dernek tüzüğünü ve gerekli belgeleri yerleşim yerinin bulunduğu yerin en büyük mülki amirine verdikleri anda tüzel kişilik kazanırlar.
Dernekler yönetmeliği’nin 5’ nci maddesinde kuruluş bildirimi ile birlikte verilmesi gereken tüm belgeler liste halinde sayılmıştır. Kuruluş bildirimi ve belgelerin doğruluğu ile dernek tüzüğü, en büyük mülki amir tarafından altmış gün içinde dosya üzerinden TMK’ nun 60’ ncı maddesi uyarınca incelenir. Noksanlık varsa tamamlanması için kuruculardan tamamlamaları istenir. Bu istemin tebliğinden başlayarak otuz gün içinde belirtilen noksanlık tamamlanmaz ve tespit edilen kanuna aykırılık giderilmezse; en büyük mülki amir, yetkili asliye hukuk mahkemesi’ nde derneğin feshi konusunda dava açması için durumu cumhuriyet savcılığına bildirir. Cumhuriyet Savcısı, mahkemeden derneğin faaliyetinin durdurulmasına karar verilmesini de isteyebilir. Noksanlık yok ya da giderilmişse, keyfiyet derhal derneğe yazıyla bildirilir ve dernek, “dernekler kütüğü’ ne kaydedilir. TMK.m.30’ da;derneklerin amaçları dışında faaliyette bulunamayacakları ve suç teşkil eden fiilleri gerçekleştiremeyecekleri gibi hususlar belirlenmiştir. TMK.m.32’ de ise, 30 ncu madde a bendinde belirtilen yasaklara uymamaları halinde dernek yöneticilerinin nasıl cezalandırılacakları ve ceza mıktarları belirtilmiştir.
5737 sayılı Vakıflar Kanunu’ nun 1’ nci maddesi; “ Bu Kanun, vakıfların yönetimi, faaliyetleri ve denetimine yurt içi ve yurtdışındaki taşınır ve taşınmaz vakıf kültür varlıklarının tescili, muhafazası onarımı ve yaşatılmasına vakıf varlıklarının ekonomik şekilde işletilmesi ve değerlendirilmesinin sağlanmasına ilişkin usûl ve esasların belirlenmesi amacıyla hazırlanmıştır.” Kanun’ un 4 ncü maddesi; “Vakıflar, özel hukuk tüzel kişiliğine sahiptir.” TMK’nun 6 ncı maddesinde; vakıf çeşitleri ( mazbut, mülhak, cemaat, esnaf ve yeni vakıflar) ve vakıfların yönetim şekli açıklanmıştır. TMK’ nun 12 nci maddesine göre;”Vakıflar mal edinebilirler, malları üzerinde her türlü tasarrufta bulunabilirler. Vakıf gayrımenkulleri tapuda tescil edilmelidir. Vakıfların kuruluşu, yönetimi, faaliyetleri, denetimlerine ilişkin usûl ve esaslar ile Vakıflar Meclisi, Rehberlik ve Teftiş Başkanlığı, Vakıf Uzmanlığı ve Uzman Yardımcılığı, Hukuk Müşavirliği ve Avukatlar ile ilgili görev, yetki ve sorumlulukların düzenlenmesi amacıyla “Vakıflar Yönetmeliği” hazırlanmıştır.
Ülkemizdeki dernek ve vakıfların yapısı ile amaç ve kapsamlarının çeşitliliği, ilgili hukuk kurallarının ve denetimlerin de yoğunluğunu gerektirmektedir.
Dernek ve vakıfların kuruluş işlemleri, organlarının ve kararlarının hukuki işleyiş ve denetimleri, tüzüklerinin düzenlenmesi, güncel faaliyetleri ve izinlerin alınması, genel kurul toplantı süreçlerinin hazırlanması ve takibi, işleyiş ve fesihler ile bunlara ilişkin dava açma, müdahil olma, aleyhte açılan hukuki, tazminata ilişkin ve cezai davaların takibi, yönetim kurulları ve vakıf mütevelli heyetinin danışmanlık işleri ile idarenin tasarruflarına karşı danışmanlık ve süreç takibi işlemleri, Alpertunga Budak Hukuk & Danışmanlık Bürosu’ nun hizmet sunduğu bir alandır.
Alpertunga Budak
Avukat
Alpertunga Budak Hukuk & Danışmanlık Bürosu