KONKORDATO – MALIN ALACAKLILARA TERKİ İLE ADİ KONKORDATO
Yeni yasal düzenleme ile tacirler, Ticaret Odaları bünyesinde bulunan ve hizmet veren Ticaret Sicil Memurluğu aracılığıyla işlerini sorun çıkmadan halledebilirler. Zor durumdaki işletmeler, mallarını alacaklılar adi ortaklığına devrederek Adi Konkordato durumuna düşmektedirler. İcra İflas Kanunu’ nun 196/2 maddesine göre, 09.11.1988’ den sonra rehin dışı alacaklara 3095 sayılı Faiz Kanunu’ nun 1 nci maddesi ile kanuni faiz (%9) yürütülürken, müflisin haksız zenginleşmesi ortaya çıkmaktadır.
İflas İdaresi, dosyaları ve belgeleri teslim alarak, kararlarını İflas Müdürlüğü’ nün denetimine sunmaları gerekirken, tasfiye ve ilgili işlemler İflas Dairesi’ nin üzerinde bırakılmaktadır. İflas İdaresi, ücreti çok düşük olan ve uzun süreler alan iş niteliğindeki faaliyetlerinde istekli değillerdir. Bu yüzden sıradan alacaklılar ve vekilleri idare içinde yer almak istemezler. Genellikle, ipotek, vergi, SGK, Fon ve Kamu Bankası alacaklılar İflas İdaresi’ ne seçilirler. Bu yüzden kamu görevlisi sıfatıyla İflas Müdürünün tasfiyeyi yürütmesinde, iflas idare memurlarının iflas müdürüne yardımcı denetleyici organ olarak görev yapmaları gerekir.
Uygulamada, genellikle iflastan seneler önce, iflas ön hazırlıkları yapılmakta, taşınmazlar kiralanarak tapuya şerh verilmekte, tasarrufun iptaline konu olmayacak şekilde daha önceden taşınmaz ve haklar devir edilerek muvazaa iddiasını zorlaştıracak şekilde alacaklılar mağdur edilmektedir.
Ticari şirketlerin tasfiyesi ticari iştir. Müflisin taşınmazını ve hakları muvazaalı olarak bir alt kiraya vermesi, alt kiracının da bir alt kiraya vermesi halinde, İflas Müdürü ve idaresinin bu muvazaalı işlemleri iptalini dava yoluyla istemesi, kira tespiti için karar alınmasını sağlaması gerekir.Müflisin, taşınmazını, mesela yalı arsasını, “pazarlıklı satış” adı altında gazete ile ilan dahi yapmadan aşağı yukarı bedelsiz ihale etme şansı vardır. İflas müdürü, Asliye Hukuk Mahkemesi’ nde “ihalenin feshi davası” açarak, bu mülkü iflas masasına geri getirerek, büyük meblağlar ihtiva eden bu bedeli masaya kazandırabilir…
İflas içi konkordato talebinin, hangi safhada isteneceği düzenlenmediğinden, satış gününde dahi talep edilirse, işlemleri durdurmanın mümkün olduğu, bu durumda Ticaret Mahkemesi’ ne gidilse dahi işin senelerce süreceği göz ardı edilmemelidir.
İflasına karar verilen şirketlerin, ba (bildirim alış), bs ( bildirim satış) beyannameleri’ ni vermemeleri üzerine iflas müdürü, iflas idare memurları, ihbarname ve ödeme emri gönderip, devamında da, Vergi Mahkemeleri’ nde iptal davası açmak zorunda kalmaktadırlar. Vergi Mahkemeleri’ ne, kanundan, kişiden, olaydan dolayı hata yapılarak salınan vergi ödeme emirleri’ nin iptal dilekçeleri çok gitmektedir. İflas Müdürü adına gönderilen vergi ihbarnamesi ve ödeme emirlerinde süreyi geçirmemek için çok çaba sarfetmek gerekir.
İflas Müdürleri, adı geçen usulsüzlük ve davalardan kurtulmak için, iflas davası’ nda davacı alacaklının yatırdığı iflas tasfiye avansı kullanırlar. Her ay iflas dosyası, müflis adına ba, bs beyannamesi vermek için bir mali müşavir görevlendirip kendisine ödeme yapılmakta, tasfiye avansı bu şekilde de kullanılmaktadır.
28.02.2018 tarih ve 7101 sayılı değişiklik ile, İİK. Madde 285 ve devamı maddelerle güçlendirilen Adi konkordato düzenlemesi ile basiretsiz borçlu korunmakta, iyi niyetli alacaklılar mağdur edilmektedir. Basiretsiz borçlu, varlığı ile bir işhanı yapabilir, kullanmaz ve kiraya vermez ise ve oraya taşınmasa da konkordato lehine işler buna Konkortado Komiseri bile baka kalır… Böylece basiretsiz borçluyu koruyan sistem, iyi niyetli tacir alacaklının alacağını iki yıl geciktirerek ( üç aylık geçici mühlet, borçlu ve komiserin talebi ile iki ay uzatma, İİK madde 287/4’ e uygun olarak başarı halinde bir yıllık kesin mühlet, 289/3, güçlük arzeden özel durumlarda talep halinde mahkeme marifetiyle altı ay kesin mühlet uzaması (madde289/5) böylece toplamda 5+12+6 = 23 ay mühlet ) alacaklının alacağının ,indirimli, faizli, faizsiz veya tamamının ödenmesi süresi uzatılabilmektedir.
28.02.2018 tarihli düzenleme ile, mali yapısı bozulmuş şirketlere bir ara çözüm olarak, tekrar konkordato başvurusu yapılma imkanı sağlanmış, geçici konkordato mühleti adı altında beş ayı geçmemek üzere yeni bir kurum ihdas edilmiş, bu şekilde iyi niyetli borçluya yasa ile bir koruma getirilmiştir.
Geçmişte uygulanan iflasın ertelenmesi kurumunun yerine “Adi Konkortado” uygulaması ihdas edilmiştir.( İİK madde 285 vd değişikliği) İflas ertelemedeki iyileştirme projesi yerine borçlunun konkordato’ yu nasıl başaracağını açıklayan bir proje kurumu getirilmiştir. İİK’ nun 286 ncı maddesine göre, konkortado ön projesi’ ne, malvarlığı, mali durum ve varlıklar ile imtiyaz durumu, tüm alacak ve borçlar vadeleriyle liste ve belgeler, iflas hali ve konkordato ön projesi ile alacaklıların eline geçmesi öngörülen muhtemel karşılaştırmalı tablo, bağımsız denetim şirketi raporu, finansal analiz raporları, nakit akım tablosu eklenir. Konkordato komiseri, alacaklıları sürekli bilgilendirir, borçlunun faaliyetlerine nezaret eder, mahkemeye ara raporlar sunar ki bu “sürekli denetim”dir.
İİK’ nun 294 ncü maddesi ile;
- Borçlunun aleyhine 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunu’na göre ( AATUHK) yapılan takipler de dahil olmak üzere hiçbir takip yapılamaz. Evvelce başlamış olan takipler durur. İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararları uygulanmaz. Bir takip muamelesi ile kesilebilen zamanaşımı ve hak düşüren müesseseler işlemez.
- İmtiyazlı—rehinli alacaklar için haciz yoluyla takip yapılabilir. Muhafaza ve satış yapılamaz. ( İİK madde 295-296/1)
- Tasdik edilen konkordato projesi aksine hüküm içermediği takdirde, kesin mühlet tarihinden itibaren rehinle temin edilmemiş her türlü alacağa faiz işlemesi durur. (İİK madde.294/2)
- İlan tarihi esas alınarak takas yapılabilir. ( İİK madde 294-201)
- Hacizli mallar paraya çevrilmemişse, konkordato mal varlığına dahil edilir. ( İİK madde 294/5 – 186 )
- Konkordato mühletinin verilmesinden önce, müstakbel bir alacağın devri sözleşmesi yapılmış ve devredilen alacak konkordato mühletinin verilmesinden sonra doğmuşsa bu devir hükümsüzdür. ( İİK madde 294/6)
- Konusu para olmayan alacaklar, alacaklı tarafından ona eş kıymette para alacağına çevrilerek komisere bildirilir. Ancak borçlu komiserin onayıyla taahhüdün aynen ifasını istemekte serbesttir. ( İİK madde 294/7)
- Kayyım, proje kapsamında ödemeye yönelik olarak iki ayda bir mahkemeye rapor verir. (İİİ madde 306 – 288)
- Rehinli malların muhafaza ve satışı ile finansal kiralama konusu malların iadesi, konkordato tasdik kararından itibaren bir yılı geçmemek üzere ertelenebilir. (İİK madde 307)
- İmtiyazlı ve rehinli alacakların rehin kıymetini karşılayan miktardaki alacakları ile, 6183 sayılı kanun kapsamındaki amme alacakları, konkordato tasdiki kapsamı dışındadır. (İİK madde 206 – 208/c)
- Konkordato tasdik kararı ile mühletten önce uygulanan ve paraya çevrilmemiş hacizler hükümsüz kalır. (İİK madde 308/c)
- Kötü niyetle sakatlanmış konkordatonun feshini, alacaklı tasdik mahkemesinden isteyebilir. (İİK madde 3087e-f)
- Mühlet uzatmaları 5+12+6=23 Ay ( yukarıda açıklandı )
Borçlu, İİK’ nun 297 nci maddesi hilafına ya da komiserin ihtarlarına uymazsa, mahkeme borçlunun maları üzerindeki tasarruf yetkisini kaldırabilir veya 292 nci madde çerçevesinde karar verir.
Konkordato hakkında kapsamlı kanun yolu denetimi, konkordatonun tasdiki aşamasında kabul edilmekte, mühlet aşamasında kanun yolu denetimi sınırlandırılmaktadır. Kesin mühlet talebinin kabulü ile mühletin kaldırılması talebinin reddine ilişkin kararlara karşı kanun yoluna başvurulamaz. Kesin mühlet talebinin değerlendirilmesi sonucunda hakkında iflas kararı verilmeyen borçlunun konkordato talebinin reddine karar verilirse, borçlu veya varsa konkordato talep eden alacaklı bu kararın tebliğinden itibaren on gün içinde istinaf yoluna başvurabilir. Bölge adliye mahkemesinin kararı kesindir. Bölge adliye mahkemesi tarafından ilk derece mahkemesi kaldırılıp mühlet kararı verildiği hallerde dosya komiserin görevlendirilmesi de dahil olmak üzere müteakip işlemlerin yürütülmesi için ilk derece mahkemesine gönderilir. Mahkemenin veya bölge adliye mahkemesinin konkordato talebinin reddiyle birlikte borçlunun iflasına da karar verdiği hallerde İİK madde 164 hükmü uygulanır.
Konkordato başvurusunda konkordato gider avansının mahkeme veznesine yatırılması gerekir; Konkordato talep edilirken bildirilen alacaklı sayısının üç katı tutarında tebligat gideri, Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde yayınlanacak yedi adet ilan bedelinin asgari tutarı olan 550 Tl ( her yıl değişir ) , resmi ilan fiyat tarifesinde belirlenen Basın İlan Kurumu resmi ilan portalında yapılacak olan yedi adet ilan bedelinin asgari tutarı, ilgili kurum ve kuruluşlara yapılacak bildirim için elli adet iadeli taahütlü posta ücreti, bir bilirkişi için Bilirkişi Ücret Tarifesinde belirlenen ücretin üç katı tutarı, mahkemece belirlenecek ücreti sonradan tamamlanmak üzere konkordato komiseri olarak görevlendirilecek kişi için asgari bin tl. üzerinden hesaplanan beş aylık ücret tutarı, diğer iş ve işlemler için üçyüz tl. , iflasa tabi olanlar yönünden onbeşbin tl. iflas gideri vezneye yatırılacaktır.
İflasa tabi olmayan borçlular yönünden bu sayılan konkordato gider avansı miktarından indirim yapılmasına mahkemece karar verilebilecek ise de iflasa tabi sermaye şirketleri için mahkemece konkordato gider avansında indirim yapılması mümkün olmamaktadır.
Alpertunga Budak
Avukat
Alpertunga Budak Hukuk & Danışmanlık Bürosu