Uluslar arası hukuk doktrini ve yargı içtihatlarında istikrarlı biçimde profesyonel futbolcu sözleşmesinin iş sözleşmesi (employment contract) niteliğinde olduğu ifade edilmiştir.
Türkiye Futbol Federasyonu (TFF) Kanunu, TFF Statüsü, TFF Talimatları, yabancılık unsuru ihtiva etmeyen profesyonel futbolcu sözleşmelerine ilişkin kurallara uygulanır.
Yabancılık unsuru ihtiva eden profesyonel futbolcu sözleşmelerine ilişkin kurallara ise, FIFA Tüzüğü (Regulations fort he Status and Transfer of Players) ve FIFA Şerhi (Commentary on the Regulations fort he Status and Transfer of Players) uygulanmaktadır.
Yabancılık unsuru ihtiva etmeyen profesyonel futbolcu sözleşmeleri’nden doğan uyuşmazlıklarda yargılama yetkisi ulusal makamlara aittir. Bu çerçevede TFF Uyuşmazlık Çözüm Kurulu (UÇK) ve Tahkim Kurulu yargılama yetkisine sahiptir.
Yabancılık unsuru ihtiva eden profesyonel futbolcu sözleşmeleri’ne ilişkin uyuşmazlıklarda yargılama yetkisi FİFA tTüzüğünde ilk derecede FİFA uyuşmazlık Çözüm Dairesi (Dispute Resolution Chamber-DRC) olarak belirlenmiş, DRC kararlarının CAS huzurunda temyiz edilebilir olması sağlanmıştır.
Transfer anlaşması ve profesyonel futbolcu sözleşmesi, tarafları ve konusu itibariyle farklılıklar içermektedir. Transfer anlaşması kulüpler arasında; profesyonel futbolcu sözleşmesi ise oyuncu ile yeni kulüp arasında yapılır. Transfer anlaşması genellikle transferin idari ve bonservis ücreti gibi mali boyutlarına ilişkin hükümleri ihtiva eder. Profesyonel futbolcu sözleşmesi ise oyuncu ve kulüp arasında yapılan bir iş sözleşmesidir. Söz konusu anlaşma ve sözleşme birbirinden bağımsızdır ve yine birbirinden bağımsız hukuki neticeler doğurur.
Profesyonel Futbolcu Sözleşmesi; Sözleşme öncesi dönemde. a)Oyuncunun halıhazırda bir kulüple sözleşmesinin devam edip etmediği, b)Sözleşme müzakereleri(kulüp açısından), c) Sözleşme imzalanması (oyuncu açısından).
FİFA kararlarında, yeni kulübün oyuncunun “eski kulübünün bağlı olduğu federasyondan” bilgi alması tavsiye edilmektedir.(DRC 28.09.2007/No.9719) Oyuncunun her hangi bir kulüple sözleşmesi yoksa, oyuncu free agent serbest statüde kabul edilir.Bu durumda yeni kulübün, oyuncu ile sözleşme imzalamasının önünde engel yoktur. Ama eğer oyuncunun bir kulüple sözleşmesi mevcutsa, yeni kulüp bir prosedüre tabidir. FİFA tüzüğünde sözleşme müzakereleri sadece kulüp açısından düzenlenmiştir. FİFA tüzüğü m.18/3’ ün ilk cümlesi uyarınca “oyuncuyla sözleşme imzalama niyeti olan kulüp, sözleşme müzakerelerine başlamadan önce, o oyuncunun mevcut kulübüne yazılı olarak bilgi vermelidir.” Tüzüğün bu cümlesinde, müzakerelere başlamak için herhangi bir süre sınırına yer verilmemiştir. Ancak yeni kulübün belirtilen süre zarfında müzakereye başlayabilmesi için mevcut kulübe “bilgi vermesi” gerektiği ifade edilmiş, ancak mevcut kulübün “onay vermesinin” de şart olduğu açıkça ifade edilmiştir. FİFA tüzüğünün 18/3 maddesinin ikinci cümlesine göre; “oyuncu sadece mevcut kulübüyle olan sözleşme süresi sona erince veya bu sürenin sona ermesine 6 aydan az zaman kala yeni kulüple sözleşme imzalayabilir” hükmü mevcuttur. Tüzükteki bu cümle mevcut kulübün onayı olmadan yeni kulüple sözleşme yapma imkanını sadece oyuncuya sunmaktadır. Buna karşılık, oyuncuyla sözleşme imzalamak isteyen yeni kulüp oyuncunun sözleşmesinin bitimine 6 ay kalmış olsa dahi mevcut kulübün onayını almak zorundadır.(DRC 27.11.2014/No.1114239,Parag.30) Aksi halde, yeni kulüp tazminat ve sportif yaptırımlara muhatap olabilir.
Sözleşme Dönemi; Esaslı Unsurlar (Essentialia Negotii); Şu unsurlardan biri yoksa sözleşme geçersiz olur; Tarafların ismi, tarafların imzası, sözleşmenin süresi, ücret unsuru, sözleşmenin amacı,tarafların yükümlülükler,işçinin işverene bağımlılığı.
Küçüklerle yapılan sözleşmenin oyuncunun yanı sıra, onun yasal temsilcisi (veli/vasi) (legal representativel guardian) tarafından da imzalanması bir geçerlilik şartıdır. FİFA tüzüğünde “küçük” ifadesi 18 yaşına erişmemiş oyuncuyu ifade etmektedir.
DRC ve CAS kararlarında, “menajer” imzasının oyuncu imzası yerine geçmeyeceği beyan edilmiştir. Sözleşme imzası oyuncunun şahsına sıkı sıkıya bağlı bir haktır. (CAS 2007/A/1429) (DRC 28.09.2007/No.97938). “Çift imza şartı “iç vekalet kuralıdır” (club-internal proxy rule) ve genel değildir. Oyuncuya bu kural açıkça bildirilmediği sürece sadece kulüp başlan veya başkan yardımcısı tarafından imzalanması oyuncu lehine yeterlidir. (DRC 20.07.2012/No.7121848) (DRC 26.10.2006/No.106399) (DRC 26.10.2006/No.1061097).
FİFA tüzüğünün 18/2 maddesinde, “sözleşme süresi”, profesyonel futbolcu sözleşmesinin asgari süresi, o sözleşmenin yürürlüğe girdiği tarihten (effective date) sezonun sonuna kadar geçecek süre, azami süresi ise 5 yıl olarak belirlenmiştir. Belirtilen dışında bir süreye tabi tutulan sözleşmelere ancak söz konusu sürelerin ilgili ulusal hukuk nizamına uygun olmaları durumunda izin verilir. Bunun yanında, 18 yaşın altındaki oyuncular, 3 yıldan daha uzun süreli profesyonel sözleşme imzalayamaz. (FİFA tüzüğü m.1/3/a)
Oyuncunun alacağı ücretin “tüm sözleşme dönemi” için belirlenmiş olması, sözleşmenin geçerlilik şartıdır. Sözleşmede ücret bir yıl için belirlenmiş ama iki yıllık tanzim edilmişse, ilk yıl için geçerlidir. ( DRC 01.03.2012/No.3121034) ( DRC 28.03.2012/No.3122702).
Kulüpler, sözleşmelere, oyuncunun düşük performans sergilemesi halinde ücretin düşürüleceği” hükmü koyarlarsa geçersizdir. ( DRC 27.04.2006/No.46290) (DRC 11.03.2005/No.3542).Kulüp başarısı düşük olsa da ücrette indirim imkansız)
Oyuncuya verilen para cezaları ücretten mahsup edilemez. Bu ulusal iş akidleri hükümlerine tabidir ve mümkün değildir. DRC buna müdahil olamasa da ücretten mahsup edilemeyeceğine dair kararları vardır.(DRC 27.08.2014/No.08143257) ( DRC 27.04.2006/No.46290)
Sözleşmede özel olarak belirtilmediği sürece oyuncuya yapılacak ücret ödemeleri “net” dir yani brüt(gross) değildir. (DRC 20.08.2014/No.08143653)(DRC 27.04.2006/No.46831).
Kulüpler; oyuncunun devamsızlığı, uyuşturucu madde veya doping kullanımı, oyuncunun kötü/uygunsuz davranışları “haklı nedenle fesih hakkını kulübe verir. Kulüp sezon içinde 1 ay ve 1 haftalık devamsızlığı olan oyuncuyu haklı nedenle işten çıkarabilir. (DRC 14.09.2007/No.97280) Uyuşturucu kullanımında CAS, haklı fesihi onaylamakta, ancak bir kez alkol kullanımında uyarı önce gelir demektedir.
FIFA tüzüğünün 18/4 maddesi; sözleşmenin geçerliliğini sonra yapılan tıbbi test oyuncunun sakatlığını belirlerse kısmi butlan olsa da sözleşme geçerli ve sakatlığın tedavisi kulüp sorumluluğudur demektedir.
Sözleşmede “küme düşme halinde sözleşmenin otomatikman/kendiliğinden sona erceği düzenlenmişse, küme düşme kaydı geçerlidir. Buna karşılık küme düşme halinde kulübün sözleşmeyi “haklı nedenlerle feshi” düzenlenmişse küme düşme kaydı geçersizdir.
Sözleşmede “gol sayısı” şartı ile bağlantılı haklı fesih ibaresi geçersizdir.(DRC 28.09.2006/No.96391)
Spor hukuku, sporcuların, takım sahibi şirketlerin, ulusal ve uluslar arası federasyonların, Uluslararası Olimpiyat Komitesinin, devletin ilgili kurumlarının birbiriyle sportif eylem ve etkinliklere ilişkin ilişkilerini, sporun özgürlüğünü göz önünde tutarak iş hukuku ve rekabet hukuku gibi hukuk dallarıyla koordine bir biçimde düzenleyen kurallardan oluşan, kendine özgü bir hukuk dalıdır.
Spor hukuku, genel olarak, sponsorluk sözleşmeleri, yayıncı kuruluşlarla yapılan sözleşmeler, spor organizasyonları tarafından çalıştırılan personelle ilgili uyuşmazlıkları, spor organizasyonlarının kendi aralarında çıkan sorunlara ilişkin uyuşmazlıklar ve sporu düzenleyen organların sporculara verdikleri disiplin cezaları ilgili uyuşmazlıkları kapsmaktadır.
Spor hukuku ile ilgili mevzuatlar çerçevesinde büromuz her türlü hukuk & danışmanlık hizmeti vermektedir.
Alpertunga Budak
Avukat
Alpertunga Budak Hukuk & Danışmanlık Bürosu