İŞÇİ VE KIDEM TAZMİNATI

İŞÇİNİN KIDEM TAZMİNATI HAKKI:

İş hayatında bulunan kişiler çalıştıkları her yıl için bir maaş kıdem tazminatı almaya hak kazanır. Burada en önemli ayrıntı ise son maaşın temel alınmasıdır. İş hayatının en önemli konuları arasında yer alan kıdem tazminatı, iş mahkemesinde en fazla görülen davalardandır. Kıdem tazminatının detayları iş kanunu maddelerinde açıklanmıştır. Kıdem tazminatı, iş yerinde geçirilmiş olunan süre ve emeklerin karşılığı olarak kazanılan tazminattır. Kıdem tazminatını hak edebilmek için özel durumlar dışında işten çıkarılmış olmak ya da işten ayrılmak gerekir.

KIDEM TAZMİNATI HAK EDİŞ:

Kıdem tazminatına hak kazanmak için en bir yıl çalışmış olmak gerekiyor. Bir yıl VE daha uzun süre boyunca çalışan kişinin işveren tarafından işten çıkarılması durumunda kıdem tazminatı ödemesi gerçekleştirilir. Sadece işten çıkarılmada değil, çalışan emeklilik hakkı kazandığında da kıdem tazminatı almaya hak kazanılmaktadır

KIDEM TAZMİNATI HESAPLANMASI:

Çalıştığı işyerlerinde en az bir yıllık kıdemi bulunan ve kanuna göre akdini fesheden ya da işveren tarafından akdi feshedilen işçi kıdem tazminatına hak kazanabilir. Kıdem tazminatının hesaplaması yapılırken burada konuşulan asgari süre, aynı işverenin aynı ya da farklı işyerlerinde çalışma süreleri toplamı esas alınarak hesaplanmaktadır. İşyerinin devri ya da başka bir işverene geçmesi kıdem tazminatının oranını değiştirmez. Kamu kuruluşlarında çalışmış olanların hizmet süreleri ise birleştirilir. Kıdem tazminatı, işçinin yıllık çalışma süreleri karşılığında bir brüt ve giydirilmiş maaşı olarak hesaplanır. Yani işçiler çalışmış olduğu her bir yıla karşılık 30 gün karşılığında brüt ve giydirilmiş ücreti ödemesi gerekir. Tazminat miktarını hesaplama sırasında karşımıza son brüt ücret kavramı çıkmaktadır. Son brüt ücret ise işçinin iş ilişkisi kapsamında ücrete hak kazandığı en son net ücretinin durumunu ifade eder. İlk olarak bu brüt ücretin hesaplanması gerekmektedir. Daha sonra bu ücrete işçiye her ay düzenli olarak yapılan diğer ödemeleri eklenir. Bu ekleme işlemine giydirme adı verilir. İşçiye ödenen bu ücret eklerinin kıdem tazminatının hesabında kullanılması için her ay düzenli olarak işçiye ödenmesi gerekiyor. Kıdem tazminatı hesaplanması sırasında, İşçiye emeği karşılığı verilen ücretler dışında para veya para ile ölçülebilir nitelikteki yapılan yardımlar da dikkate alınıyor. Alt tarafta yer alan yan hakların her ay düzenli olarak ödenmesi kararlaştırılmışsa kıdem tazminatı dikkate alınır.

  • Gıda yardımı, Yakacak yardımı, Eğitim yardımı, Primler, Yemek ücreti, Yol ücreti.

Tazminat hesaplanırken esas teşkil edecek ücrete eklenmeyen birtakım ücret ve yardımlar da söz konusu olabilir. İşçinin son brüt ücretine ve üst tarafta yer alan şartları sağlayan yan ödemeler de eklenerek giydirilmiş ücret hesaplanır. Hesaplanmış olan ücretten sadece damga vergisi kesilecektir. Kesintiler tamamlandıktan sonra ortaya çıkan son rakam işçinin kıdem tazminatı hesabıdır.

KIDEM TAZMİNATI TAVAN DEĞERİ MEVCUTTUR:

Kıdem tazminatı hesaplaması gerçekleştirilirken bu konuya esas alınacak son ücretin tespitinde kanun koyucu bir tavan sınır yer almaktadır. Bu oranlar kullanılarak hesaplanan kıdem tazminat miktarında işçiden sadece damga vergisi kesilir.

İHBAR TAZMİNATI HESABI:

Belirsiz süreli iş sözleşmeleri yapıldığında, İş sözleşmesini feshetmek isteyen tarafın haklı nedenleri bulunuyorsa çalışma süresinin gerektirdiği fesih bildirim süresine uyarak bildirmesi gerekir.  Belirsiz süreli iş sözleşmesini bildirim sürelerine uymaksızın fesheden tara ihbar tazminatı olarak ödeme yükümlülüğü bulunur. İhbar tazminatı işveren tarafından yapılan ödemelerden biri değildir. Çalışan işçi iş sözleşmesini herhangi bir haklı nedeni olmaksızın feshederse işverene ihbar tazminatı ödemek zorunda kalacaktır.

İhbar tazminatı hesaplanırken son brüt ücreti tespit edilir. Hesaplanan ücret her ay düzenli olarak ödenen işçinin diğer yan haklarıyla giydirilmektedir. Burada belirtilen yan haklar herhangi bir iş karşılığı olmadan para ile ödenen yardımlardan oluşur. İşçiye ödenecek olan ücret eklerinin ihbar tazminatına dahil edilmesi için süreklilik arz etmesi gerekiyor. Görüldüğü üzere ihbar tazminatı hesaplaması sırasında işçiye emeği karşılığı verilecek olan ücretler dışında para ya da para ile ölçülebilir nitelikteki yardımlar da dikkate alınır. Son brüt ücret bulunup da işçiye düzenli olarak ödenecek olan bu yan hakların eklemesi yapıldıktan sonra tespit edilen tutardan iki tane kesinti gerçekleştirilecektir. Bu kesintiler ise damga vergisi ve gelir vergisi kesintileridir. Kıdem tazminatında gelir vergisi kesintisi yapılmıyorken burada gelir vergisi kesintisi de gerçekleştirilir. Gerekli kesintiler de tamamlandıktan sonra ortaya çıkan rakam ise ihbar tazminatının hesabında kullanılır. Bu oran 30 günlük rakamı temsil etmektedir. Daha sonra ise işçinin kıdem süresi üzerinden kaç haftalık ihbar süresi olduğu tespit edilir; 1. Çalıştığı işi altı aydan daha az süren işçi için iki hafta,2. Çalıştığı işi altı aydan bir buçuk yıla kadar sürmüş işçi için dört hafta,3. Çalıştığı işi 1-3 arası sürmüş olan işçi için altı hafta, 4. Üç yıldan fazla çalışmış işçi için sekiz hafta olarak hesaplanmıştır. Tespit edilecek olan 30 günlük rakam, uygun düşen ihbar süresine oranlanır. Bu sayede ödenmesi gereken ihbar tazminatı tespit edilir.

Alpertunga Budak
Avukat
Alpertunga Budak Hukuk & Danışmanlık Bürosu

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir