5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu 1’ nci maddesi;” Bu Kanun’ un amacı, fikir ve sanat eserlerini meydana getiren eser sahipleri ile bu eserleri icra eden veya yorumlayan icracı sanatçıların, seslerin ilk tespitini yapan fonogram yapımcıları ile filmlerin ilk tespitini gerçekleştiren yapımcıların ve radyo-televizyon kuruluşlarının ürünleri üzerindeki manevi ve mali haklarını belirlemek, korumak, bu ürünlerden yararlanma şartlarını düzenlemek, öngörülen esas ve usullere aykırı yararlanma halinde yaptırımları tespit etmektir.”
İlim ve edebiyat eserleri, musiki eserleri, güzel sanat eserleri, sinema eserleri, işlenmeler ve derlemeler, başkasına ait bir eserin izah veya şerhi yahut kısaltılması ile alenileşmiş ve yayınlanmış eserlerin hukuki durumu ile ilgili haklar bu kanunda tanımlanmış ve hükümlendirilmiştir.
6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu 1’ nci maddesi; “ Bu kanunun amacı, marka, coğrafi işaret, tasarım, patent, faydalı model ile geleneksel ürün adlarına ilişkin hakların korunması ve bu suretle teknolojik, ekonomik ve sosyal ilerlemenin gerçekleşmesine katkı sağlamaktır. Bu kanun, marka, coğrafi işaret, tasarım, patent, faydalı model ile geleneksel ürün adlarına ilişkin başvuruları, tescil ve tescil sonrası işlemleri ve hakların ihlaline dair hukuki ve cezai yaptırımları kapsar.”
Marka; bir işletmenin mal ve/veya hizmetlerini bir başka işletmenin mal ve/veya hizmetlerinden ayırt etmeye yarayan kişi adları, sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, renkler, sesler ve malların biçimi veya ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen, baskı yoluyla yayımlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işarettir. Markalar genellikle ticaret ünvanları ile karıştırılmaktadır. Ticaret ünvanı tacirin ( gerçek veya tüzel kişi tacirler), marka ise mal ve hizmetlerin kimliğini diğerlerinden ayırmaya yarar.
Marka hakkına tecavüz halinde, KHK’ nın 61 nci maddesine göre, marka hakkına tecavüz hallerinde, marka hakkı sahibine durumuna göre; delillerin tespit davası, markaya tecavüz nedeniyle tazminat davası, tecavüz fiillerinin durdurulması davası, üretilmesi ve kullanılması cezayı gerektiren eşya ile bu eşyayı üretmeye yarayan araçlara el konulmasına ilişkin dava, el konulan ürün üzerinde mülkiyet hakkı tanınması davası, gerekli diğer tedbirlerin alınması, markaların silinmesi, ürün ve araçların imhası, marka hakkına tecavüz nedeniyle açılacak ceza davaları hakları mevcuttur.
551 sayılı Kanun Hükmünde Kararname’ nin 133’ ncu maddesine göre;”Patent hakkı, koruma süresinin dolması, patent sahibinin patent hakkından vazgeçmesi ve yıllık ücretlerin ve ek ücretlerin öngörülen sürelerde ödenmemesi sebeplerinden birinin gerçekleşmesi ile sona erer. Hakkı sona eren patentin konusu, sona erme sebebinin gerçekleşmiş olduğu andan itibaren, toplumun malı sayılır. Bu husus, TPE (Türk Patent Enstitüsü) tarafından ilan edilir.
5651 sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun mevcuttur.
Sinema Filmlerinin Değerlendirilmesi ve Sınıflandırılması ile Desteklenmesi Hakkında Kanun mevcuttur.
Fikri ve sınai mülkiyet konusunda; Yukarıdaki esas mevzuat yanında, Yeni Bitki Çeşitleri Kanunu, Entegre Devre Kanunu, Hayvan Islahı Kanunu mevcuttur
Uluslar arası mevzuat olarak; Ticaretle Bağlantılı Fikri Mülkiyet Hakları Anlaşması, Paris Anlaşması, Avrupa Patent Anlaşması, Markaların Tesciline İlişkin Madrid Protokolü, Patent İşbirliği Anlaşması, Tasarımların Tesciline İlşkin Lahey Anlaşması, Bern Anlaşması, Roma Anlaşması, WIPO Telif Hakları Anlaşması, WIPO İcralar ve Fonogramlar Anlaşması mevcuttur.
556 sayılı KHK nin 61’ nci maddesinde; marka ile ilgili oluşabilecek suçlar ve bunların müeyyideleri sayılmıştır. “ Maddede yazılı fiillerden birini işleyenler hakkında 2 yıldan 4 yıla kadar hapis cezalarına ve altı yüz milyondan bir milyara kadar para cezasına, ayrıca işyerlerinin bir yıldan az olmamak üzere kapatılmasına ve aynı süre ticaretten men edilmelerine karar verilir” demektedir.
Şikayetin fiil ve failden haberdar olma tarihinden itibaren 2 yıl içinde yapılması gerekmektedir. Bir tüzel kişi işlerini yürütürken, bu fiillerden birini işlerse, tüzel kişi masraflar ve para cezasından müteselsilen sorumlu olurlar.
Fikri ve sınai haklar konusunda, mevzuat, anlaşmalar ve içtihat kararları detaylarına vakıf olduğumuz çeşitlilik arzetmektedir.
Alpertunga Budak
Avukat
Alpertunga Budak Hukuk & Danışmanlık Bürosu