6458 sayılı Yabancılar ve Uluslar arası Koruma Kanunu’ nun 1’ nci maddesi; “Bu Kanun’ un amacı yabancıların Türkiye’ ye girişleri, Türkiye’ de kalışları ve Türkiye’ den çıkışları ile Türkiye’ den koruma talep eden yabancılara sağlanacak korumanın kapsamına ve uygulanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.” Kanun’ un 2’ nci maddesi; “Bu Kanun; yabancılarla ilgili iş ve işlemleri;sınırlarda, sınır kapılarında ya da Türkiye içinde yabancıların münferit koruma talepleri üzerine sağlanacak uluslar arası korumayı, ayrılmaya zorlandıkları ülkeye geri dönemeyen ve kitlesel olarak Türkiye’ ye gelen yabancılara acil olarak sağlanacak geçici korumayı kapsar.”
Başka devletlerin vatandaşları, vatansızlar, mülteciler ve sığınmacılar yabancılardır.
Yabancılarla ilgili iş ve işlemler; Sınır iş ve işlemleri ile ülkelerarası giriş oturma, bulunma ve çıkışlarla ilgili pasaport, vize, vize muafiyeti, ikamet izni, ikamet izininden muafiyet, vize-izin başvuru işlemleri, ikamet izinlerinin uzatılması, çalışma izninin ikamet izni sayılması, Çalışma İzni Muafiyet Teyit Belgesi, İkamette kesinti, ikamet izni çeşitleri ( kısa dönem ikamet izni, aile ikamet izni, öğrenci ikamet izni, uzun dönem ikamet izni, insani ikamet izni, insan ticareti mağduru ikamet izni), vatansız kişiler, sınır dışı etme, sınır dışı etme kararı alınamayacaklar, geri gönderme merkezleri ve yükümlülükler;
Çalışma izinleri; Süreli Çalışma İzni, Süresiz Çalışma İzni, Bağımsız Çalışma İzni, İstisnai Hallerde Çalışma İzni çeşitleri mevcuttur.
Kanun’ un 61 ve sonrası maddelerde “uluslar arası koruma”, mülteci kavramı, mülteci sorunlarında idari itiraz ve yargı yolları, avukat tutma ve vekille iş ve işlem takibi (madde 80 -81), gizlilik ilkesi ve kişisel dosyaya erişim ile bu konuda avukatın rolü (madde 94),
Yabancılarla ilgili kanunlar; Pasaport Kanunu, İskan Kanunu, Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun, Harçlar Kanunu, Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanun, Türk Vatandaşlığı Kanunu ilgili mevzuatlardır.
4817 sayılı Kanun’ la yabancıların çalışma iznine ilişkin olarak bazı istisnai haller sayılmış olup, söz konusu istisnai hallerde yabancılara çalışma izni verilebileceği belirtilmiştir.
Sadece Türk vatandaşlarının yapabileceği Avukatlık, Noterlik, Eczacılık vb. meslekler ise yasaklı mesleklerden sayılmakta olup, söz konusu mesleklere ilişkin yapılan çalışma izni başvuruları kabul edilmemektedir. Bu durumda vatandaşlık hakkı kazanma şart ve usulleri öne çıkmaktadır.
İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü; İçişleri Bakanlığı Müsteşarlık Makamına bağlı olarak görev yapan “İltica ve Göç Mevzuatı ve İdari Kapasitesini Geliştirme ve Uygulama Bürosu” 15 Ekim 2008 tarihli Bakanlık Onayı ile kurulmuştur. Sözkonusu büro Uluslar arası Koruma Kanunu’ nun yayınlanmasının ardından, yeniden yapılandırılarak, Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (GİGM) adını almıştır.
Türkiye’ de yabancılar için mülteci, sığınmacı, çalışan ve iş insanı olmak, bu insanların sorunlarının hukuki ve idari takibi, yabancıların gayrımenkul sahibi olabilme ve işyeri kurup işletme şart ve usulleri, sözleşmeler hukuku, vatandaşlık başvuru ve işlemleri, çalışma izin mevzuatı, yabancıların evlenme, boşanma, velayet ve miras hukukuna ilişki danışma ve hukuki işlemleri, ceza ve hukuku davaları ve yabancıların vekille temsili, göç idarelerindeki iş ve işlemlerin takibi ve sürecin sağlıklı işlemesi için vekilin önemi tartışılmazdır.
Alpertunga Budak
Avukat
Alpertunga Budak Hukuk & Danışmanlık Bürosu